Urszula Broll (ur. 17 marca 1930 w Katowicach, zm. 17 lutego 2020 w Przesiece) to jedna z najciekawszych postaci polskiej sztuki współczesnej. Początki jej działalności artystycznej przypadały na lata powojenne. Jako jedna z nielicznych kobiet, aktywnie kształtowała powojenną awangardę artystyczną i tzw. katowicki underground. W tej wczesnej fazie twórczości Broll szczególnie bliski był jej pejzaż i lokalny koloryt. Z biegiem czasu twórczość artystki ewoluowała, co było reperkusją zainteresowań awangardą. W połowie lat 50. ubiegłego stulecia Urszula Broll współtworzyła w Katowicach (w ówczesnym Stalinogrodzie) legendarną Grupę St-53, która czerpała inspiracje z europejskiego informelu, abstrakcji lirycznej i amerykańskiego ekspresjonizmu abstrakcyjnego. W jej malarstwie uwidoczniła się wówczas bliskość do rozwiązań estetycznych występujących w progresywnej abstrakcji.

W kolejnych dwóch dekadach jej twórczość ewoluowała od tradycyjnych form malarskich do przedstawień o charakterze abstrakcyjnym i mistycznym. Strategia ta była związana z faktem, że twórczyni związała się z grupą Oneiron, funkcjonującą również jako Liga Spostrzeżeń Duchowych, która od 1967 roku działała w katowickiej pracowni artystki i Andrzeja Urbanowicza. W skład tego kolektywu wchodzili także Antoni Halor, Zygmunt Stuchlik oraz Henryk Waniek. Wszyscy ci twórcy pasjonowali się zarówno fenomenem awangardy, jak i szeroko rozumianą problematyką poszukiwań duchowych i mistycznych. Urszula Broll, począwszy od tego momentu, zaczęła w swojej sztuce łączyć również elementy filozofii buddyjskiej, ezoteryki i mistyki. Ten aspekt zbliżał jej twórczość do trendów neoawangardowych i poszukiwań duchowych obecnych np. u polskich konceptualistów czy artystów nurtu postmodernistycznego. Niezależnie od tego w twórczości Urszuli Broll coraz bardziej widoczny stawał się wątek duchowości, co możemy uznać za konsekwencje zetknięcia się z buddyzmem i praktykami medytacyjnymi. W tym okresie w jej pracach pojawiają się symbole mandali, kręgi i geometryczne formy, które mają charakter kontemplacyjny. Kolor i kompozycja pełnią tu funkcję nośników wewnętrznych przeżyć. Angażują przede wszystkim emocje, które nie są przeznaczone do rozumienia, lecz do doświadczania na poziomie pozaracjonalnym. Kontakt z nimi wymaga skupienia i pokory w obliczu granic możliwości poznania.

W latach 80. XX wieku Broll, podążając za wspólnotą buddyjską, zamieszkała w Przesiece w Karkonoszach. Malowała pejzaże gór, które nazywała stanami emocjonalnymi. Praktyka ta, z jednej strony uwolniła ją od poddawania się regułom świata sztuki, z drugiej zepchnęła na margines, poza narracje głównego nurtu polskiej historii sztuki. Marginalizacja dokonań artystki w dyskursie sztuki współczesnej stała się dla osób przygotowujących wystawę pod strony kuratorskiej punktem wyjścia do poszukiwań nowej formuły badania jej twórczości. Prace Urszuli Broll domagają się nowego ujęcia, które pozwoli przywrócić jej należne miejsce w historii sztuki II połowy XX wieku.

‍